„Il Foglio” 9.12.2021
Matka Boża Arabska, katedra katolicka w Bahrajnie
Żył dawno temu Franciszek z Asyżu, biedaczyna. Pełen gorliwości dla Ewangelii wędrował pieszo, głosząc wszędzie Dobrą Nowinę. Według opowiadania Tomasza z Celano wyruszył nawet na krucjatę. Ale poszedł tam na swój sposób. Chciał głosić miłość Boga wobec sułtana i później zostać zabitym. Pragnął umrzeć jako męczennik, tak jak umarło wielu jego braci.
Udało mu się rzeczywiście porozmawiać z sułtanem, głosił mu Jezusa umarłego i zmartwychwstałego, jednak nie zginął jako męczennik. Wręcz przeciwnie, został przyjęty z życzliwością.
Osiemset lat później król Bahrajnu Hamad ibn Isa Al Chalifa ofiarował wikariuszowi apostolskiemu Arabii Północnej, świątobliwemu arcybiskupowi Camilo Ballinowi, który w ubiegłym roku odszedł do Pana, dziewięć tysięcy metrów kwadratowych ziemi pod budowę kościoła.
To wydarzenie jest niezwykłe.
Ballin ogłosił międzynarodowy konkurs na projekt katedry Matki Bożej Arabskiej i przylegającego do niej pałacu biskupiego. W roku 2014 zwycięzcą konkursu ogłoszono grupę architektów kierowaną przez Mattia del Prete. Del Prete jest od dziesięcioleci najbliższym współpracownikiem Francisco Argüello Wirtza (kolejny Franciszek w tej historii), współinicjatora – wraz z Carmen Hernandez – Drogi Neokatechumenalnej. Kiko to postać niezwykła. On również wybrał ubóstwo i zamieszkał wśród ubogich w slumsach Madrytu. Następnie kilkakrotnie objechał cały świat, aby wszędzie głosić Ewangelię.
Kiko jest artystą. W ostatnich latach do malarstwa, rzeźby i architektury dołączył muzykę. Skomponowana przez niego symfonia „Cierpienie niewinnych” została wykonana nie tylko w najlepszych salach koncertowych świata, ale także przed bramą wejściową obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau, w obecności najwyższych żydowskich i chrześcijańskich autorytetów religijnych.
Kiko wie, że liturgia „jest szczytem, do którego zmierza działalność Kościoła, i jednocześnie jest źródłem, z którego wypływa cała jego moc” (Konstytucja Sacrosanctum Concilium Soboru Watykańskiego II). Dlatego zawsze przywiązywał tak wielką wagę do jakości otoczenia, w którym gromadziły się założone przez niego wspólnoty. W ciągu ponad pięćdziesięciu lat „nowa estetyka” Drogi, jak ją nazwano, wzbogaciła się o wiele rozwiązań artystycznych, które dziś tworzą wyraźnie rozpoznawalny zamysł architektoniczny. Kościoły, seminaria, katechumenia, Domus Galilaeae na Górze Błogosławieństw nad Jeziorem Tyberiadzkim stanowią dobrze opracowany zestaw rozwiązań, dzięki którym wspólnoty mogą karmić się pięknem, a także słowem Bożym i sakramentami.
Kiko wiele razy mówił o pięknie. Przytoczę niektóre z jego wypowiedzi: „Jan Paweł II mówiąc o artystach, wypowiedział głębokie zdanie: ‘Ten świat, w którym żyjemy potrzebuje piękna, aby nie popaść w rozpacz’. Papież odnosił piękno do nadziei i miłości”. „W estetyce jest głęboka tajemnica, którą jest miłość”. „Bóg stworzył wszechświat i ziemię z ogromną miłością i wielką harmonią. Istnieje mądra i głęboka równowaga, która obejmuje wszystko, poczynając od kolorów (na przykład każdej czerwieni odpowiada komplementarny rodzaj zieleni), tak że każda rzecz odnosi się do innej, w cudownej polichromii i polifonii: błękitne niebo, zielone liście drzew, surowe i chropowate góry, wszystko śpiewa i głosi piękno Bożego dzieła”. „Ta miłość Boga do człowieka ma głęboką wartość estetyczną, bo Bóg, który jest Miłością, chce także dać przyjemność człowiekowi”. „Jestem przekonany, że tylko nowa estetyka uratuje Kościół”.
Jeśli chodzi o kościoły, „nowa estetyka” ma dwie podstawowe cechy: centralną, ośmiokątną konstrukcję, która pozwala w pełni rozwinąć liturgiczne życie wspólnotowe wokół ołtarza oraz odzyskanie ikon z tradycji wschodniej: „Chcielibyśmy odzyskać jedność między Wschodem i Zachodem… Na Wschodzie ikonografia nie jest elementem dodatkowym, ornamentem jako celem samym w sobie, ale jest integralną i zasadniczą częścią liturgii: jest głoszeniem, głoszeniem Jezusa Chrystusa. Wszystkie wielkie kościoły wschodnie są bogate w ikony, a na początku każdej ‘boskiej liturgii’, to znaczy Eucharystii, następuje okadzenie ikon, które są zapowiedzią rzeczywistości nieba.
Złoto, które obfituje w ikonach – w ich tle, w dekoracjach, w obrazach, oznacza głoszenie rzeczywistości niebiańskiej”. Wychodząc od ikon, Kiko zaprojektował coś, co nazwał „koroną misteryjną”. To przestrzeń u podstawy kopuły, w całości pokryta freskami, które przedstawiają główne wydarzenia z życia Jezusa i zapowiadają Jego triumfalny powrót. „Obrazy korony misteryjnej mają za zadanie dotknąć ducha wiernych, którzy je kontemplują. Mają one na celu pomóc człowiekowi wznieść się duchem do Boga”.
Architekt Mattia Del Prete i jego zespół skorzystali z artystycznych porad Kiko Argüello i stworzyli niezwykłą syntezę najpiękniejszych innowacji wypracowanych przez lata w ramach „nowej estetyki” Drogi. Jest wielka pozłacana kopuła uobecniająca niebo, jest korona misteryjna z ikonami, które są otoczone płytkami z czystego złota, co tworzy nieprzerwany pas światła. Zastosowano nowoczesne, symboliczne witraże o cechach geometrycznych, centralnie usytuowany ołtarz. Zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz użyto rzymskiego trawertynu, a także różnych okładzin marmurowych: pietra serena, Giallo Siena, Rosso Verona, Carrara.
Wszystkie elementy wyposażenia z drewna i marmuru zostały wykonane przez firmy z Włoch. Rozpoczęte w 2018 roku prace zostały właśnie zakończone, a Katedra pod wezwaniem Matki Bożej Arabskiej zostanie uroczyście oddana do użytku jutro, 10 grudnia 2021 roku.
Hamad ibn Isa Al Chalifa, który podarował Papieżowi makietę zwycięskiego projektu, wykonaną ze szlachetnych metali, doceniając piękno kościoła, zezwolił na umieszczenie na nim krzyża.
To kolejna niezwykła decyzja.
Angela Pellicciari
